Deze week zag ik twee vrouwen die weigerden om zich klein te laten maken. Twee momenten die me lieten zien wat het betekent om je stem niet te laten onderdrukken, ondanks alle pogingen om je het zwijgen op te leggen.
Sylvana Simons zat aan tafel bij Pauw & De Wit tussen een rijtje mannen die het hadden over verkrachting en femicide alsof het vooral een probleem was van bepaalde groepen. En toen nam zij het woord, glashelder en onverbiddelijk. Het maakt vrouwen niet uit wat de afkomst is van hun verkrachter, want het is niet voorbehouden aan een kleur. Mannen zijn het probleem. Punt.
Sylvana Simons is al jaren het doelwit van aanvallen omdat ze spreekt over racisme en ongelijkheid. Doodsbedreigingen, haatberichten, pogingen om haar in diskrediet te brengen; ze heeft het allemaal moeten doorstaan. En toch zit ze daar, tussen die mannen, en spreekt een waarheid die zij niet willen horen.
Esther Ouwehand werd donderdag de Kamer uitgestuurd omdat ze een blouse droeg in de kleuren van de Palestijnse vlag. Martin Bosma vond dat niet neutraal genoeg. Maar Ouwehand gaf niet op. Ze kwam terug in een blouse met watermeloenpatroon. Hetzelfde symbool van solidariteit, maar dan op een manier waar Bosma geen bezwaar tegen kon maken. En natuurlijk volgde er een seksistische grap om haar weer in het gareel te krijgen.
Dit is wat onderdrukking doet. Het probeert je stem te smoren door je aan te vallen op wie je bent in plaats van wat je zegt. Het probeert je te kleineren, te bedreigen, belachelijk te maken. Het hoopt dat je moe wordt, dat je opgeeft, dat je je mond houdt. Maar beide vrouwen laten zien wat er gebeurt als je weigert om je klein te laten maken. Want dat is de echte bedreiging die zulke vrouwen vormen. Ze tonen andere mensen wat mogelijk is.
Sylvana spreekt de waarheid over mannelijk geweld, racisme en onderdrukking, ook al wordt ze daarvoor verguisd. Esther toont haar solidariteit, ook al wordt ze daarvoor bespot en proberen ze het haar te verbieden. Maar ze stoppen niet. Ze weigeren hun overtuigingen te verstoppen omdat dat (politiek) handiger zou zijn. Ze blijven spreken, ook als anderen alles proberen om ze het zwijgen op te leggen.
Natuurlijk betalen ze daar een prijs voor. Elke dag opnieuw moeten ze de moed verzamelen om te spreken, wetende wat er op hen af zal komen. Elke dag opnieuw moeten ze kiezen tussen de veiligheid van stilte en de gevaren van spreken. En elke dag opnieuw kiezen ze voor spreken.
Onderdrukking werkt alleen als mensen geloven dat ze geen keus hebben. Vrouwen zoals Sylvana en Esther doorbreken die illusie. Ze laten zien dat er altijd een keuze is. Dat je altijd kunt weigeren om mee te doen.
In een tijd waarin zoveel stemmen worden weggedrukt, zijn zulke voorbeelden van onwrikbare moed precies wat we nodig hebben. Ze tonen ons dat kracht niet altijd luid hoeft te zijn, maar wel altijd onwrikbaar. En dat is genoeg om de wereld een klein beetje te veranderen.