Het kan vrijwel niemand ontgaan zijn dat het kabinet de btw op onder andere boeken wil verhogen van 9% naar 21%. Vandaag was er weer een protestactie gaande: veel grote boekwinkels openen hun winkel later uit protest tegen de voorgenomen btw-verhoging. Boekwinkelketen Van der Velde is de organisator van deze actie. Tevens zijn lezers door boekenkoepel CPNB opgeroepen om naar de Tweede Kamer te komen. De bedoeling is om daar je favoriete boek te gaan lezen en te protesteren. Boekwinkels, bibliotheken en docenten hebben deze oproep onder hun klanten, leerlingen en lezers verspreid. Ook boekhandels en uitgeverijen hebben zich aangesloten bij deze actie.
De echte mensen sprak over de voorgenomen btw-verhoging met Melissa Skaye, auteur van onder andere de VT-thrillerreeks, de fantasyreeks Jeremy Jago, de standalone In onschuld en samen met J. Sharpe schreef zij Meedogenloos.

Velen zien schrijven als een droombaan. Maar is het niet gewoon keihard werken?
“Als je een deadline hebt, kan het zeker hard werken zijn. Hoe dan ook is het niet even met twee vingers in je neus, want je wilt dat je boek zo perfect mogelijk wordt, dat alles klopt, je niets bent vergeten, dat elke puzzelstuk op de juiste plaats ligt. Toch is er voor mij een verschil. Vroeger, ik doel nu op zo’n vijf, zes jaar geleden, kon ik met gemak de hele dag en avond schrijven. De concentratie bleef, mijn lichaam werkte mee. Méters maakte ik. Nu red ik een aantal uur en dan is de koek op. Mijn hoofd is leeg, de artrose in mijn handen en de fibromyalgie is heel erg aanwezig. Met moeite krijg ik mezelf uit mijn bureaustoel. Als ik denk aan hard werken is dat in de tegenwoordige tijd, omdat het me veel meer moeite kost. Die goede oude tijd mis ik wel, hoor. Toch is het een droombaan: je houdt je eigen boek in handen en dan de enthousiaste reacties van lezers, ja, dat geeft veel meer dan alleen voldoening.”

Ondanks dat een boek geschreven wordt door de auteur, werken er nog veel meer mensen aan één boek voor deze in de winkel verschijnt. Denk hierbij aan een redacteur, de vormgever en een uitgever. Al deze partijen moeten betaald worden van de opbrengst van dat ene boek. Maar daar blijft het niet bij. De boekhandelaar en het Centraal Boekhuis krijgen ook een aandeel. Voor een fysiek boek komen daar nog de drukkosten bij. Ik vroeg dan ook aan Melissa wat zij zelf overhoudt per verkocht exemplaar.
“Dat verschilt of het om een fysiek boek, een e-book of luisterboek gaat. Maar reken je niet rijk, het gaat om centenwerk.”
Een uitgever zal dan ook bij elk binnengekomen manuscript de afweging maken of het boek de potentie heeft om winst te maken. In eerste instantie draaien zij door de kosten altijd verlies, tenzij een boek vanaf het begin echt goed verkoopt.

Met de verhoging van de btw vrezen veel auteurs dat de verkoop zal dalen, met alle gevolgen van dien. Melissa beaamt dat: “Auteurs blijven schrijven, uitgevers geven uit, al vrees ik zeker voor het fysieke boek. Een e-book is ook niet overal laag geprijsd, maar toch goedkoper. Feit is dat er heel wat moet gebeuren om een fervent lezer met zijn/haar hobby te laten stoppen. Wel zal er waarschijnlijk minder worden gekocht en dat heeft allerlei gevolgen in de boekenbranche.”
Enkele gevolgen zijn dat er 4 miljoen boeken minder verkocht gaan worden. De bibliotheek zal 150.000 minder abonnees krijgen. Ook vrezen veel organisaties voor nog meer laaggeletterdheid, een gegeven dat de samenleving nu al 1 miljard euro kost.
Het gesprek ging dan ook verder over de toegankelijkheid van boeken. Een van de redenen voor de protestacties is namelijk dat deze steeds minder zal worden, vooral voor lagere inkomens.
“Voor veel portemonnees zal dat het geval zijn, helaas. Wat om te huilen is, na al het werk wat er in een boek wordt gestoken. Achter de schermen wordt er flink gebrainstormd door de uitgevers hoe om te gaan met de dalende verkoop en hoe deze op te vangen.”
Een ander gegeven is dat minder bekende auteurs en kleinere uitgevers over de kop zullen gaan.
“Dat is een vreselijk doembeeld, maar ik vrees van wel.”
Een feit is dat mensen nu al minder boeken kopen, omdat ze die te duur vinden. De drempel om een boek te kopen wordt op deze manier nog hoger. Boekenkoepel CPNB verwacht dat er 9,4% minder boeken verkocht gaan worden. Dat lijkt een kleine daling, maar in de praktijk betekent dat bijvoorbeeld voor alleen al scholen dat zij 100.000 minder boeken per jaar kunnen aanschaffen, waardoor er gevreesd wordt voor verarming. De persoonlijke en educatieve ontwikkeling lopen hierdoor een achterstand op.

Toch is de btw-verhoging niet de enige bedreiging die auteurs en uitgevers boven het hoofd hangt. Ook AI is steeds meer in opkomst. Uitgevers en auteurs zitten er niet op te wachten dat AI getraind wordt met de teksten in hun boeken. Daarom vind je in veel boeken die pas zijn uitgekomen een nieuwe regel, zoals “geen enkel deel van dit boek mag worden gebruikt voor het trainen van kunstmatige intelligentie”.
Ik vroeg Melissa of zij bang is dat door de opkomst van AI auteurs uiteindelijk overbodig worden.
“Ook zoiets. Ik vind deze tijd helemaal niet leuk. Vaak merk je wel dat het vanuit AI is ‘geschreven’ of vertaald door missende menselijke emoties, al ben ik best huiverig voor een toekomst waarin schouders worden opgehaald en er wordt gezegd: Ja, het is niet anders, dit is de tijd waarin we leven. Niet tegen te houden. Gruwelijk beeld toch?”
Toch heeft Melissa nog hoop: “De kans zit erin dat het menselijke aspect verloren gaat. AI is nu eenmaal niet menselijk en blijkbaar makkelijk in gebruik. Alhoewel hoop doet leven en mijn hoop is dat de opkomst van AI juist het creatieve in de mens naar boven haalt. Laat het mensenwerk blijven!”
Ondanks de schrikbeelden voor de toekomst, laat Melissa zich niet tegenhouden: “Persoonlijk zal ik dezelfde weg blijven bewandelen. Ik schrijf niet zo lang achter elkaar als ik vroeger deed en kon, maar ik ga wel gestaag door. Er volgt eerst een spannende standalone thriller en erna deel 8 van de VT-reeks.”

Was jij niet in de gelegenheid om vandaag naar de Tweede Kamer te komen, maar wil je wel je stem laten horen? Plaats dan op social media een foto waarop je een boek leest met de hashtag #geenhogerebtw