We leven in angstige tijden. Wie social media opent, stuit vroeg of laat op een indringende vraag: hoe ga je om met alles wat er nu speelt in de wereld? Het eerlijke antwoord is: niemand weet het.
Steeds vaker lees ik berichten van mensen die hun gevoelens nauwelijks kunnen bevatten. Iemand schreef: “Ik speel met mijn kinderen, maar moet mijn tranen bedwingen omdat ik steeds dat kindje in een brandend gebouw in Gaza voor me zie.” Een ander: “Ik probeer mezelf af te leiden, maar voel me vervolgens schuldig, omdat ik dan het gevoel heb dat ik niets doe.”

Die gevoelens zijn herkenbaar. De werkelijkheid van nu is rauw. We weten wat er gebeurt. De beelden, de cijfers en de verhalen zijn onmiskenbaar. In Gaza sterven duizenden burgers, veelal kinderen, onder voortdurende bombardementen. Mensen slapen op straat, zonder voedsel, water of medicijnen. Humanitaire organisaties waarschuwen al maanden dat we moeten spreken van een genocide. Toch blijft de internationale reactie op veel fronten uit.

Ook dichter bij huis is er onrust. De opmars van extreemrechts is allang geen verre dreiging meer. In meerdere Europese landen winnen partijen terrein die openlijk moslimhaat verspreiden, de rechten van minderheden willen terugdraaien en de rechtsstaat onder druk zetten. Als journalist volg ik deze verschuiving al jaren, maar de snelheid waarmee het ‘normaal’ lijkt te worden, blijft op zijn zachtst gezegd verontrustend. Steeds vaker hoor ik mensen zeggen: “Ik herken mijn land niet meer.” En dat gevoel is niet overdreven.

Hoe ga je hiermee om, als mens, en als iemand met een geweten?
Het simpele antwoord is wederom: niet. Je kunt dit niet allemaal dragen. En je hoeft het ook niet alleen te dragen. Het erkennen van machteloosheid is geen zwakte, maar een noodzakelijke stap richting herstel. Voel je verdriet. Huil, schreeuw en praat. Druk het niet weg, maar blijf ook ademen. Zorg goed voor jezelf, want als je omvalt, kun je er ook niet meer zijn voor een ander en voor jezelf.

Soms helpt het om bewust even afstand te nemen. Niet uit onverschilligheid, maar uit zelfbehoud. Scroll op dat soort momenten niet eindeloos door gruwelijke beelden. Zet meldingen tijdelijk uit. Kies momenten waarop je actief informatie tot je neemt en momenten waarop je bewust kiest voor rust, voor schoonheid en voor verbinding in het hier en nu. Dat is niet wegkijken, maar zelfbescherming.

Ik weet dat de mensen in Gaza die luxe niet hebben, ik weet hoe machteloos het voelt. Dat schuldgevoel is begrijpelijk, maar laat het je niet verlammen. Juist door af en toe op adem te komen, houd je de kracht om je uit te spreken, te helpen en te blijven zien.
Psychologen benadrukken dat chronische blootstelling aan leed kan leiden tot compassiemoeheid. Dat is een staat van emotionele uitputting waarin betrokkenheid omslaat in verdoving. Juist daarom is afstand nemen soms noodzakelijk: om het contact met je medemens niet te verliezen.

Wat mij hoop geeft, is niet wat ik op het nieuws zie, maar wat ik zie gebeuren tussen mensen. Wildvreemden die elkaar online troosten, praktische hulp bieden en elkaars rouw serieus nemen. Mensen die nog nooit een demonstratie bezochten en nu met trillende handen een bord omhoog houden op een plein. Die hun stem verheffen, al is het maar op een klein hoekje van internet, omdat zwijgen simpelweg geen optie meer is.
Ik zie jongeren die hun privileges onder ogen durven zien, ouders die met hun kinderen praten over rechtvaardigheid en kunstenaars die hun verontwaardiging omzetten in iets wat anderen raakt en aanzet tot nadenken.
Te midden van alle ellende zie ik iets ontstaan wat onverwoestbaar is: menselijke veerkracht. Het vermogen om te blijven voelen, te blijven delen en opstaan tegen al het gruwelijke onrecht. We weten dat het niet genoeg is, maar het is alles wat we hebben.
Misschien is dat onze taak in tijden als deze: mens blijven, te midden van wat ons ontmenselijkt, want zolang we blijven voelen, zijn we niet verslagen.