Extinction Rebellion wil de NOS blokkeren. Niet omdat de NOS ‘nepnieuws’ verspreidt, maar juist omdat ze te geloofwaardig is. Ze willen het Mediapark bezetten omdat het nieuws dat zo veel mensen vertrouwen volgens XR tekortschiet. Er wordt te weinig gesproken over het klimaat en ze gebruiken bij hun verslaggeving over Gaza en het klimaat te veel verbloemende taal. Daardoor ontstaat er te veel afstand en voelt de lezer te weinig urgentie.

Het gekke is: ik begrijp het. Ik zeg niet dat ik vind dat journalisten het doelwit moeten zijn van blokkades. Ik heb respect voor de mensen bij de NOS. Ik ken hun inzet, hun integriteit en hun worsteling met neutraliteit. Maar ik zie ook wat XR ziet, namelijk een kloof tussen de ernst van de realiteit en de toon waarmee die wordt gebracht. Tussen de wereld die in brand staat en een redactionele stijl die dat reduceert tot “klimaatproblematiek”.

Wanneer wordt journalistieke voorzichtigheid, bedoeld als bescherming, zelf een gevaar?
Je ziet het in kleine dingen, die toch veelzeggend zijn, zoals in weerberichten die extreme hitte aankondigen alsof het een stranddag is, zonder de link te leggen met klimaatverandering. In berichten over klimaattoppen waarin wordt gemeld dat “concrete afspraken uitblijven”, zonder te benoemen wat de gevolgen daarvan zijn. Of in verslaggeving over Gaza, waar geregeld wordt gesproken over “botsingen” of “geweld aan beide zijden”, terwijl er vaak sprake is van een volstrekt asymmetrisch krachtveld. Door zulke formuleringen ontstaat afstand en urgentie wordt verpakt als nuance. Wie geen verdieping of context geeft bij de feiten, verdooft hun betekenis.

Het probleem is niet wat de NOS doet, het is wat ze laat.
Laat ik eerlijk zijn: ik begon mijn eigen platform omdat ik iets miste in de gevestigde media. Niet de feiten, want die zijn vaak correct, maar het gevoel dat sommige waarheden zo groot zijn, dat ze niet neutraal gebracht kunnen worden zonder hun lading te verliezen. Het klimaat is geen onderwerp naast andere onderwerpen. Het is het verhaal waar alles door wordt beïnvloed. En als je dat telkens in de marge houdt, wek je de indruk dat het wel meevalt. Dat doet het niet. Als je in een reportage over overstromingen de link met klimaatverandering systematisch weglaat, wek je de indruk dat het incident los staat van bredere trends.

XR wordt vaak verweten te radicaal te zijn, maar misschien zijn ze gewoon radicaal duidelijk. Ze blokkeren niet de bron van de ramp, maar de stilte eromheen. Ze wijzen op een ongemakkelijk feit. Als de media het niet agenderen, gebeurt het niet. Als ze het verzachten, wordt het niet gevoeld.
En ja, dat is een gevaarlijke druk op de journalistiek. Maar die druk is er al, van alle kanten. Politiek, commercieel en ideologisch. Misschien is het tijd dat we toegeven dat objectiviteit geen ontsnapping is. Het is een positie en elke positie heeft gevolgen.

De NOS is geen vijand, maar ze is ook niet onaantastbaar. Publieke journalistiek heeft een publieke taak. Dat betekent niet dat ze activistisch moet worden, maar wel dat ze zich niet moet verschuilen achter een misverstaan idee van neutraliteit. De wereld vraagt geen rustige duiding meer, maar radicale helderheid.
Dus ja, ik begrijp XR. Niet omdat ik tegen journalistiek ben, maar juist omdat ik erin geloof. Omdat ik weet hoe belangrijk het is wie het verhaal vertelt en hoe gevaarlijk het is als we, uit angst om partijdig te lijken, vergeten waar we eigenlijk voor werken, namelijk de waarheid. En soms is de waarheid oncomfortabel luid.