De Amerikaanse overheid overweegt op dit moment een voorstel dat klinkt als satire. In een nog te ontwikkelen televisieprogramma zouden immigranten het Amerikaanse staatsburgerschap kunnen winnen door het succesvol doorlopen van een reeks opdrachten, variërend van kennisquizzen over Amerikaanse tradities tot het bouwen en lanceren van een raket. Iedere aflevering valt er een kandidaat af, tot er één ‘winnaar’ overblijft die genaturaliseerd wordt.

Volgens de bedenker, een Canadees-Amerikaanse producent, is dit bedoeld om het belang en de waarde van het Amerikaanse staatsburgerschap te onderstrepen. Maar achter dat retorische frame schuilt een ongemakkelijke realiteit, namelijk een samenleving die migratie steeds minder ziet als mensenrecht en steeds vaker als vermaak.
Dit voorstel is niet zomaar een absurd idee van een overijverige producent. Het past in een bredere culturele tendens waarin menselijke verhalen, vooral die van mensen aan de rafelranden van onze systemen, worden herverpakt tot consumptieproducten. Immigratie wordt niet langer alleen besproken in politieke arena’s of rechtszalen, maar verplaatst zich naar formats waar spektakel, competitie en eliminatie centraal staan. De vergelijking met The Hunger Games is door de bedenker zelf al afgezwakt, maar dat hij eraan moest denken zegt misschien genoeg.

Laten we er geen doekjes om winden: dit is geen ‘nieuw gesprek’ over burgerschap, dit is reality-tv over de rug van mensen in nood. Het is geen viering van Amerikaanse waarden, maar een vernederingsshow die menselijke waardigheid verpatst voor kijkcijfers. De vraag is niet of zo’n programma goed geproduceerd kan worden, maar hoe we überhaupt zover zijn afgezakt dat dit bespreekbaar is.
Het idee dat je burgerschap kunt ‘winnen’ door opdrachten uit te voeren, alsof het een prijzenpakket is bij een middagquiz, is niet onschuldig. Het legt een wereldbeeld bloot waarin bestaansrecht wordt gegamificeerd. Wie niet meedoet, ligt eruit. Wie niet boeit, verdwijnt.

En nee, dit is geen incident. Het past in een bredere cultuur die gewend is geraakt aan het kijken naar andermans lijden zolang het maar goed gemonteerd is. Beeldvorming zorgt ervoor dat sommige mensen vluchtelingen zien als risico’s, dossiers of beelden aan een grenshek. Nu dreigen deze mensen ook nog gereduceerd te worden tot kandidaten in een afvalrace, compleet met voice-over, achtergrondmuziek en een stemronde.
Er is een grens die geen staatsgrens is, maar een morele, en die is hier overschreden. Een samenleving die zichzelf respecteert, zet geen mensen in de etalage om te strijden voor rechten die universeel zouden moeten zijn. Wie vlucht, doet dat niet voor de spanning en sensatie. Wie aankomt in een land waar ze veiligheid hopen te vinden, is geen kandidaat.
Wie dit entertainment noemt, heeft iets fundamenteels niet begrepen. Menselijke waardigheid is geen format.

Voor het geval je denkt dat ik nu een beetje doorgedraaid ben, hier de link naar het nieuwsartikel: https://nos.nl/artikel/2567594-vs-overweegt-tv-show-waarin-immigranten-strijden-om-staatsburgerschap