Woke, een woord dat heden ten dage wordt gebruikt om de meningen of gevoelens van anderen weg te zetten als minderwaardig, vervelend en zelfs gevaarlijk. Wat Dilan Yesilgöz van de VVD vandaag dus heeft gedaan. Ik citeer: ‘Dit is nou wat de ellende met woke is. Ze willen graag zelf bepalen welke ideeën en meningen ‘deugen’ en welke niet. Zij willen de norm bepalen. Een mokerslag voor elke vrije samenleving’.
Doordat woke op vele manieren wordt gebruikt, ook in de politiek, heeft het verschillende ladingen. Dat maakt de verwarring over de betekenis groter. Toch is het simpel: het enige waar mensen om vragen is bewustzijn van allerlei vormen van sociale onderdrukking, structureel privilege en ongelijkheid. Woke zijn is dus simpelweg erkennen dat bepaalde groepen als minderwaardig worden gezien en behandeld.

Het woord ‘woke’ is ontstaan in de jaren 30. Zwarte Amerikanen gebruikten deze vorm van straattaal om elkaar alert en ‘wakker’ te houden voor structureel racisme. ‘Stay woke’ stond simpelweg voor elkaar behoeden voor blinde vlekken met betrekking tot racisme.
De term kreeg een politieke lading in de jaren 60. Vooral burgerrechtenbewegingen gebruikten het woord als verzamelkreet om mensen bewust te maken van het onrecht waar ze mee leefden.
Tegenwoordig wordt ‘woke’ gebruikt bij sociaal onrecht jegens minderheden. Door de snelle verspreiding via social media werd het voor allerlei vormen van uitsluiting, discriminatie, achterstelling en ongelijkheid gebruikt.

Dat er nog steeds sprake is van racisme, onderdrukking en ongelijkheid wordt vaak ontkend. Sterker nog, als mensen hun mond hierover opendoen, wordt er gezegd dat er een kleine groep schreeuwers is die hun zin door willen drukken en iedereen die het voor ze opneemt, wordt bestempeld als woke. Maar de vragen waar het echt om gaat, worden geen moment gesteld. Waarom voelen mensen zich gekwetst? Is er sprake van onderdrukking? Houden we hiermee een bepaalde ongelijkheid in stand? Is er sprake van racisme?

Ik ben me zeer bewust van mijn privileges als blanke hetero cisvrouw. Zo zal ik niet snel eruit gepikt worden bij een verkeerscontrole, zal mijn tas niet onderzocht worden op gestolen goederen en zal mij vrijwel nergens de toegang ontzegd worden. Ik word niet uitgescholden op straat vanwege mijn geaardheid of gender.
Dat ik me ervan bewust ben dat dit andere mensen bijna op dagelijkse basis overkomt, en dat ik daar op alle fronten tegen ben, wil niet zeggen dat ik het opneem voor schreeuwers. Dat wil alleen maar zeggen dat ik zie dat het op zeer veel fronten nog volledig mis gaat in de samenleving. Ik vind ‘woke’ dan ook geen beledigende of zelfs gevaarlijke term, het staat in mijn ogen voor het nastreven van een wereld waarin iedereen gezien en gelijk behandeld wordt. Waarin iemand buitensluiten om wat voor reden dan ook, niet meer mogelijk is.

Woke wordt daarnaast vaak verward met bepaalde extreme aspecten van een cancelcultuur. Terwijl woke niet staat voor cancelen, integendeel. Woke zijn staat voor bewustwording, en juist niet voor uitsluiten. Ja, het staat ook voor het erkennen van alle misstanden, maar dat betekent niet dat iedereen maar aan de schandpaal moet. Het is geen beweging waarbij iedere misstap publiekelijk uitgevochten dient te worden. Het gaat er juist om dat we als maatschappij luisteren naar elkaar, met elkaar in gesprek gaan en beseffen dat er sprake is van misstanden en dat we daar uiteindelijk samen een einde aan maken.
Er schuilt een enorme kracht in het publieke debat. Maar momenteel lijkt het totaal de verkeerde kant op te gaan.

Op dit moment is alles zwart wit en doorvlochten van scherpe kantjes. De nuance ontbreekt volledig. Woke wordt bestempeld als een problematische beweging die de vrijheid van meningsuiting ondergeschikt maakt aan subjectieve emoties. De situatie is echter paradoxaal. Het anti-wokisme beweert dat we op deze manier mensen uitsluiten en dat de vrije meningsuiting onder druk staat, maar doet vervolgens exact waar het woke van beticht.
In mijn ogen is dat juist een gevaarlijke ontwikkeling. Op deze manier is er geen ruimte meer voor kritisch analyseren en voor luisteren naar elkaar. En dat, beste Dilan, is nou pas echt een mokerslag voor de vrije samenleving.