© Johnhain

Ik luisterde gisteren naar de nieuwe aflevering van Radio BOOS en ik kon mijn oren niet geloven. Tim en Marije waren als journalisten aanwezig bij de NAVO-top. In de podcast hoor je hoe Donald Trump de aanwezige pers met sneren, denigrerende grappen en persoonlijke aanvallen het zwijgen probeert op te leggen. Niet nieuw, zou je zeggen. Trump doet Trump-dingen.
Maar wat me werkelijk verbijsterde, was de reactie van de andere journalisten in de zaal. Gegrinnik en lacherige instemming, terwijl de president van de Verenigde Staten hun collega’s publiekelijk vernederde. Tim en Marije waren met stomheid geslagen. En ik ook.

Laten we één ding helder maken: wie als machthebber journalisten aanvalt op persoon, op medium of op reputatie, doet dat niet voor de grap. Dat is intimidatie, verhuld als entertainment. Wie dan meelacht, doet mee. Of het nou uit ongemak is, of om je gezicht te redden, het effect is hetzelfde. Je legitimeert de ondermijning van je eigen vak. En daarmee ondermijn je ook het vertrouwen dat burgers in journalistiek moeten hebben. Hoe kunnen we geloofwaardig de macht ter verantwoording roepen als we ons laten wegzetten als clowns?

Journalisten zijn er niet om vriendjes te worden met de macht. Niet om aan te schuiven bij het kampvuur van de status, maar om het vuur eronder te houden. En als één van ons wordt weggezet als “nep”, “dom”, of “niet serieus te nemen”, dan is het aan de rest om op te staan, niet om te lachen.
Het mechanisme is hetzelfde als op het schoolplein. Als de bullebak toeslaat en de rest doet mee, dan gaat het niet meer over humor. Dan gaat het over angst, meeloopgedrag en zelfbehoud.

Maar dit was geen schoolplein. Dit was de NAVO-top, met journalisten die straks weer kritisch moeten berichten over diezelfde machthebbers. Een plek waar persvrijheid niet alleen een grondrecht is, maar een noodzakelijke voorwaarde voor democratische controle. En daar stonden journalisten, professionals nota bene, te lachen terwijl een collega werd geschoffeerd.

Wat mij betreft faalde daar niet alleen Trump als leider, maar ook de pers. We hoeven het niet altijd voor elkaar op te nemen. We hoeven het niet altijd met elkaar eens te zijn. Integendeel zelfs. Maar wie de uitglijder van een machthebber met gegniffel beloont, geeft de persvrijheid een duw richting afgrond.

Zelf luisteren? Radio BOOS is te vinden in je favoriete podcastapp.